zondag 14 augustus 2022

Oeroude waarschuwing en bramen

"Huil als je mij ziet." Dat is nu te lezen op een drooggevallen steen in de rivier de Elbe. 
De boodschap is een waarschuwing uit een ver verleden. 
In Nederland stroomde nog nooit zo weinig water door de Rijn. In de Rijn zijn trouwens ook een zelfde soort stenen (Wasserstandsmarkierung) gevonden als in de Elbe. 'Hungersteine' heten ze want de gevolgen van zulk laag water spreken voor zich. 

Het is een van meest duidelijke voorbeelden van de klimaatcrisis. Inderdaad om te huilen, het enige dat je nog kan doen. En vervolgens alles aanpakken om de catastrofe te keren, maar misschien, omdat mensen de overgang niet aankunnen, eerst alleen remmen! Dat het nu in ieder geval niet verdergaat. Als iedereen dan een beetje aan een ander leven gewend is vervolgstappen en uiteindelijk heel grote. 

Sinds er metingen worden gedaan bij Lobith, was de waterafvoer door de Rijn nog nooit zo laag.  Het is de helft van wat het was. Donderdag was dat ongeveer 735 kubieke meter per seconde. Tijdens de droogte in 2018 was dat nog 855 kuub per seconde.  

Hier een foto van de Tisza, zijivier van de Donau. Die arme rivier heeft al zoveel meegemaakt. Ik geef alleen weer wat er vanaf 2000 is gebeurd. Begin 2000 was er een grote overstroming en op 31 januari 2000 werd de rivier door een andere ramp getroffen. Er was een ongeluk* in een goudmijn in Roemenië. Hierdoor  liep cyanide in de Tisza. Deze ecologische catastrofe doodde al het leven in de rivier. Hierna gebeurde er nog een ramp, ook in 2000, afkomstig van een mijnvijver in Baia Borsa, in het noorden van Roemenië,. Hierdoor kwam 20.000 kubieke meter slib vrij, vol zink , lood en koper. Een week later vond de derde lekkage plaats in dezelfde mijnsite in Baia Borsa, waardoor de rivier zwart kleurde, en het vol zware metalen zat. 
Er moest dus veel hersteld worden in de afgelopen jaren.
Maar er staat zo weinig water dat er op het moment nog weinig hersteld kan worden denk ik.
Ik heb trouwens (in Trouw) ook wel eens gelezen dat mijnafval voor eeuwig is.

*Ik las ongeluk en lekkage maar ik las in andere artikelen dat het ging om industriële lozingen. Wat de oorzaak ook was, het kwam in het water terecht. 

Zen23

En dan nu bramen. Henk vertelde me dat de oorzaak van de gigantische hoeveelheid bramen te maken heeft met de hoeveelheid stikstof. Er is sowieso een overvloed aan fruit. De laatste paar meter van onze voor-het-ontbijt-wandeling plukte ik dit handje. Ik maakte al eerder jam en dit beetje heb ik meteen gekookt en gezeefd. In wilde bramen zitten erg veel pitjes, 20 tot 50. Maar die geur ... nazomer ten top. Al zou ik bijna niets meer kunnen, dan hoop ik dat ik nog wel voor dit soort momenten kan zorgen. Momenten die duidelijk maken in wat voor seizoen we zitten en hoe daarvan te genieten! Morgen begint mijn lievelingsperiode. Het blijft bijzonder dat een oorspronkelijk verdrietige dag nu voor mij een van de mooiste dagen van het jaar is. Ik weet eigenlijk niet eens meer hoe het ontstaan is. 
Vroeger kwam die nare dag van vertrek steeds dichterbij en nu tel ik de dagen af.

Voedingstoffen:
Vooral vitamine C en E. Verder alle B vitamines, vitamine K 
Veel koper en ook een behoorlijke hoeveelheid ijzer en magnesium. En meer, maar in kleinere hoeveelheden.